Święto Wojska Polskiego obchodzone jest w dniu 15 sierpnia na pamiątkę zwycięskiej Bitwy Warszawskiej w 1920 r. Mimo, że działania militarne wojny polsko-bolszewickiej nie objęły terenów dzisiejszego Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich, dzień ten stanowi doskonałą okazję do wspomnienia mieszkańców regionu łódzkiego, którzy wzięli udział w tej niezwykle ważnej dla zachowania odzyskanej przez Polskę wolności bitwie.
Według dra Tadeusza Bogalewskiego, łódzkiego historyka Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli, w Bitwie Warszawskiej mogło wziąć udział nawet 20 tys. mieszkańców Łodzi i regionu Łódzkiego. W Łodzi oraz w pobliskich miejscowościach formowały się: 3 Batalion 31 Pułku Strzelców Kaniowskich, 1 Szwadron 2 Pułku Ułanów, 1 i 2 Dywizjon 10 Pułku Artylerii Ciężkiej. Do punktów werbunkowych zgłosiło się ok. 6 tys. ochotników z Łodzi. Podczas walk szczególnie wyróżnili się żołnierze 28 Pułku Strzelców Kaniowskich dowodzeni przez Stanisława Sobieszczaka. Pułk tworzyli głównie mieszkańcy Łodzi, którzy rozbrajali Niemców w listopadzie 1918 r. Spośród osób związanych z regionem łódzkim, którzy na kartach historii zapisali się jako bohaterowie wojny polsko-bolszewickiej, należy wspomnieć m.in.: Stefana Pogonowskiego – dowódcę 1 batalionu 28. Pułku Strzelców Kaniowskich (poległ w nocy z 14 na 15 sierpnia 1920 r. pod Radzyminem), ks. Ignacego Skorupkę – prefekta łódzkich szkół i wikariusza parafii Przemienienia Pańskiego w Łodzi (poległ 14 sierpnia 1920 r. pod Ossowem), Aleksandra Napiórkowskiego – wybitnego działacza PPS (poległ 18 sierpnia 1920 r. pod Ciechanowem), Jana Kowalewskiego – wybitnego kryptologa, który wraz z grupą współpracowników rozszyfrował bolszewickie szyfry. Z okazji Święta Wojska Polskiego należy wspomnieć żołnierzy Armii „Łódź”, którzy we wrześniu 1939 r. walczyli na terenie obecnego Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich z niemieckmi: 10 Dywizją Piechoty (atakującą od strony Strykowa) i 18 Dywizją Piechoty (nacierającą od strony Brzezin). W całodziennej bitwie pod Wolą Cyrusową w składzie Armii „Łódź” wzięły udział 19 pp i 2 dak Wołyńskiej Brygady Kawalerii, 15 pp „Wilków” i 36 pp Legii Akademickiej z 28 Dywizji Piechoty, 30 Pułku Strzelców Kaniowskich z 10 Dywizji Piechoty oraz jednostki 2 Dywizji Piechoty. Żołnierze polscy polegli podczas kampanii wrześniowej na terenie oraz w najbliższej okolicy Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich spoczywają na cmentarzach w: Woli Cyrusowej, Brzezinach, Niesułkowie, Starych Skoszewach, Łodzi-Łagiewnikach i Grzmiącej.
(pp – pułk piechoty, dak – dywizjon artylerii konnej)
Tekst: Adam Świć
