Wiosna, chyba najpiękniejsza i najbardziej wyczekiwana pora roku. Wyróżniamy wiosnę astronomiczną, wiosnę kalendarzową i wiosnę meteorologiczną. Wiosna kalendarzowa i meteorologiczna zaczyna się 1 marca, natomiast wiosna astronomiczna rozpoczyna się w dniu równonocy wiosennej i trwa do momentu przesilenia letniego. Równonoc wiosenna w Polsce najczęściej przypada w dniu 21 marca.
Foto: D.WB Przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis)
Początek wiosny wyznacza kalendarz, zjawiska astronomiczne, ale też sama przyroda. Dlatego jej początków jest kilka i wypadają one w różnych terminach.
Wiosna astronomiczna
Moment, w którym obie półkule są tak samo oświetlone, a Słońce wchodzi w tzw. punkt Barana (punkt równonocy) to początek wiosny astronomicznej. W dniu tym dzień i noc trwają dokładnie tyle samo, czyli po 12 godzin, to równonoc i jednocześnie początek astronomicznej wiosny. Od tego czasu każdy dzień na półkuli północnej będzie dłuższy niż 12 godzin, aż do letniego przesilenia w czerwcu. Będzie też coraz cieplej
Równonoc wiosenna 2025 i pierwszy dzień wiosny astronomicznej
Różne czynniki związane z ruchem Ziemi powodują przesunięcia dokładnego momentu, kiedy Słońce osiąga punkt Barana i zaczyna się astronomiczna wiosna. W 2025 roku nastąpi to w czwartek 20 marca, dokładnie o godzinie 10.02. Właśnie wtedy będzie pierwszy dzień wiosny astronomicznej. A kolejny dzień będzie dłuższy niż 12 godzin.
Wiosna kalendarzowa
Wiosna kalendarzowa jest oczywiście powiązana z astronomiczną, a jej data wzięła się stąd, że kiedyś Słońce osiągało „wiosenny” punkt na niebie najczęściej właśnie 21 marca. Ta data przyjęła się zwyczajowo jako początek wiosny kalendarzowej, niezależnie od tego, że czasem „rozchodzą” się z wiosną astronomiczną. Obydwa terminy pokryją się ponownie dopiero w 2102 roku! Ale za to w 2044 roku astronomiczna wiosna zacznie się już 19 marca, a kalendarzową będzie trzeba jeszcze poczekać dwa dni.
Wiosna meteorologiczna
Wiosna meteorologiczna zaczyna się wyjątkowo wcześnie – trwa ona od 1 marca do 31 maja (w naszej szerokości geograficznej). To wynik ustaleń meteorologów, którzy podzielili rok na okresy wygodne do porównania ze względu na zachodzące wtedy zjawiska pogodowe.
Wiosna termiczna
To czas, kiedy średnia temperatura dobowa wynosi od 5° do 10°C. Najwcześniej zaczyna się w zachodniej i południowo-zachodniej części Polski (około 25 marca), najpóźniej na północnym-wschodzie (nawet około 10 kwietnia). To wiosna przyrodnicza.
Wiosna przyrodnicza
Nie ma określonej daty początkowej, bo wyznaczają ją rzeczywiste zmiany zachodzące w przyrodzie.
Dzieli się ona na kilka okresów:
- przedwiośnie (zaranie wiosny) – jego początek wyznacza kwitnienie podbiału i leszczyny. W tym okresie kwitną również takie kwiaty jak: przebiśniegi, krokusy wiosenne, przylaszczki. Kwitną też drzewa i krzewy: olsza czarna i wawrzynek wilczełyko. Przedwiośnie najczęściej trwa od lutego/marca do początków kwietnia.
- wczesna wiosna (pierwiośnie) – początek wczesnej wiosny wyznacza kwitnienie czeremchy i mniszka lekarskiego oraz początek pojawiania się liści brzozy. W tym okresie zakwitają m.in. pierwiosnki. W lasach kwitną czeremchy, borówki czarne i poziomki. A w ogrodach rozkwitają drzewa owocowe: jabłonie, grusze, wiśnie, czereśnie. Drzewa liściaste zaczynają się mienić odcieniami zieleni świeżo wypuszczanych liści. Wczesna wiosna trwa średnio od połowy kwietnia do połowy maja (lub jego drugiej dekady)
- pełnia wiosny – to czas wspaniałego rozkwitu. Początek tego okresu wyznacza kwitnienie kasztanowców i lilaków (zwanych bzami). W ogrodach narcyzy i tulipany. Kwitną jarzębiny i głogi. A także wiele innych.
Foto: D.Kuzdak Żmija zygzakowata (Vipera berus)
Wiosną wracają do nas ptaki, zwierzęta budzą się z zimowego snu. Skowronek jest jednym z pierwszych powracających i uważany jest za oznakę wiosny. Jego śpiewy można już usłyszeć z końcem lutego. Podobnie jak skowronki, na polach i łąkach można zauważyć pierwsze czajki. Wczesną wiosną do lęgów przystępują puszczyki - na przełomie lutego i marca pojawiają się w gniazdach pierwsze pisklęta. Pojawiają się również bociany, pliszki, potrzosy, zięby.
W marcu przychodzą na świat młode zające zwane marczakami oraz młode dziki - warchlaki. Ze snu zimowego budzą wiosną borsuki oraz niedźwiedzie, świstaki, orzesznice.
Wiosenne słońce, wyższe temperatury sprawiają wybudzanie się także płazów, a na powierzchni gruntu pojawiły się również gady, w tym żmije zygzakowate (patrz zdjęcie powyżej)
Wczesna wiosna jest też okresem zrzucania poroży przez jelenie. Czasem na takie porzucone poroże można natrafić w lesie.
Opr. D.WB., Zdj. Damian Kuzdak
